Γεμάτες αίθουσες, ουρές στα εκδοτήρια, ένα κοινό που διψάει για την αλήθεια του κάθε ντοκιμαντέρ. Αυτή είναι -και φέτος- η εικόνα του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το οποίο συνεχίζεται με ένα αφιέρωμα στον Ισραηλινό ντοκιμαντερίστα Εγιάλ Σιβάν. Ο σκηνοθέτης βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και μίλησε για τη διαμάχη του με την καθεστηκυία στάση του Ισραήλ και για την ελληνική κρίση, προτρέποντας τους Έλληνες να μην ξεπουληθούν στη Δύση.
Τα ντοκιμαντέρ του Ισραηλινού σκηνοθέτη Εγιάλ Σιβάν αποτελούν μια ιδιαίτερη περίπτωση. Κι αυτό γιατί σε αυτά ο ντοκιμαντερίστας δεν καταθέτει την επίσημη στάση του Ισραήλ, αλλά κάνει ορατούς τους Παλαιστίνιους, παρουσιάζοντας τη δική τους πλευρά, ενώ καταγγέλλει τον μηχανισμό προπαγάνδας του ισραηλινού κράτους.
Πόσο δύσκολο είναι για έναν Ισραηλινό να μιλά για αυτά τα θέματα;
«Δουλειά του καλλιτέχνη δεν είναι να ακολουθεί τη στάση του κράτους, αλλά να προκαλεί τις θέσεις του. Αυτό σημαίνει το να είσαι ριζοσπαστικός: είναι η στιγμή που αντιμετωπίζεις τον κρατικό μηχανισμό» λέει. Με την κυβέρνηση του Ισραήλ «βρισκόμαστε σε πόλεμο» λέει ο σκηνοθέτης. «Δεν με συμπαθούν και δεν τους συμπαθώ. Ο καλύτερος θα κερδίσει».
Ο σκηνοθέτης επιμένει: «Η ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση δεν είναι μια τοπική σύγκρουση, αλλά ένα ευρωπαϊκό θέμα: σχετίζεται με τη στάση της Ευρώπης απέναντι στον ιουδαϊσμό και απέναντι στον αραβικό κόσμο».
Τι ρόλο παίζει το ντοκιμαντέρ μέσα στο πλαίσιο παρουσίασης της αλήθειας;
«Πιστεύω ότι το ντοκιμαντέρ προσπαθεί να βρει μια σύνδεση με τον πραγματικό κόσμο. Ο κόσμος, όμως, δεν αποτελείται μόνο από μία εικόνα, αλλά από πολλές διαφορετικές εικόνες. Στόχος του ντοκιμαντέρ είναι να μπορεί να δείξει διαφορετικές απόψεις, όχι μόνο μία. Οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι έχουν τη θέση τους στον κόσμο, επειδή η γλώσσα στα ντοκιμαντέρ είναι διαφορετική από τη γλώσσα της ισραηλινής ή της παλαιστινιακής κυβέρνησης» λέει.
Τονίζει, πάντως, ότι στόχος του δεν είναι να είναι αντικειμενικός. «Δεν μπορώ να είμαι αντικειμενικός, γιατί δεν θέλω. Μόνο αν έχεις δύναμη προσπαθείς να αποδείξεις ότι είσαι αντικειμενικός. Εγώ προτείνω την υποκειμενικότητά μου» επισημαίνει.
Τα ντοκιμαντέρ του δεν προβάλλονται κανονικά στη χώρα του, όπου το επίσημο κράτος στρέφεται εναντίον του, εξαιτίας του τρόπου που προσεγγίζει το παλαιστινιακό ζήτημα. Τα περισσότερα προβλήθηκαν μια-δυο φορές. Αν και δεν έχουν προβληθεί πολύ, γίνονται, ωστόσο, αντικείμενο ακαδημαϊκής μελέτης στο Ισραήλ.
Η τελευταία του ταινία μιλά για μια αρκετά ριζοσπαστική ιδέα: στο Κοινό κράτος, δυνητική συζήτηση (1) ακούγονται οι απόψεις πολλών Ισραηλινών και Παλαιστίνιων διανοουμένων, οι οποίοι απορρίπτουν την λύση των δύο κρατών και μιλούν για ένα κοινό κράτος. «Ξεκινώ από τον συλλογισμό ότι όλο το πρόβλημα ξεκινά από τη διαίρεση. Οπότε ζητώ να οραματιστεί ο κόσμος ένα νέο κράτος, όπου Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι θα ζουν αρμονικά» λέει ο Εγιάλ Σιβάν.
Ο σκηνοθέτης επέλεξε τη Θεσσαλονίκη για την πρεμιέρα της ταινίας του, λέγοντας ότι ήταν ο τρόπος του να ευχαριστήσει το Φεστιβάλ για αυτό το ντοκιμαντέρ. «Αν με ρωτούσαν αν θα προτιμούσα να δείξω το ντοκιμαντέρ μου εδώ ή στο Βερολίνο, εγώ θα επέλεγα τη Θεσσαλονίκη» δηλώνει.
Ο Εγ.Σιβάν αναφέρθηκε και στην ελληνική κρίση. «Οι Έλληνες γνωρίζουν ότι αυτή η κρίση για την οποία όλοι μιλούν, αποτελεί παράλληλα και μία ευκαιρία για απο-αποικιοποίησή της από την Ευρώπη. Η Δύση μπορεί να εγκατέλειψε τυπικά τις αποικίες εδώ και καιρό, ωστόσο η αποικιοκρατική νοοτροπία παραμένει. Όταν κάποιοι κάνουν λόγο για τεμπέληδες Έλληνες και Ισπανούς, μεταχειρίζονται επί της ουσίας έναν καθαρά αποικιακό λόγο. Αυτό που εγώ θεωρώ ιερό και που πρέπει πάση θυσία να διατηρηθεί είναι η ευρωπαϊκή ταυτότητα, με την ανθρωπιστική της έννοια και όχι με την εθνικιστική».
«Δεν θα πρέπει να ξεπουληθείτε στη Δύση» κατέληξε ο Εγιάλ Σιβάν.
Ο σκηνοθέτης δίνει την Πέμπτη masterclass στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης.
Οι ταινίες
Το Φιλί του Πούτιν ρίχνει μια ματιά στις πολιτικές διεργασίες στη Ρωσία επί διακυβέρνησης Πούτιν, μέσα από την ιστορία της νεαρής Μάσα, η οποία είναι εκπρόσωπος της φιλοκυβερνητικής νεολαίας Νάσι, μέχρι τη στιγμή που αρχίζει να αμφισβητεί τον ρόλο της Νάσι. Το ντοκιμαντέρ της Λίσε Μπιρκ Πέντερσεν είναι καλογυρισμένο και μέσα από συνεντεύξεις Ρώσων αντικαθεστωτικών και φιλοκυβερνητικών δείχνει τον τρόπο που λειτουργεί η «πουτινική» δημοκρατία στη σύγχρονη Ρωσία.
Στα Παιδιά του Γκουλάγκ ο Ρομέν Ικάρ παρουσιάζει ιστορίες παιδιών που γεννήθηκαν ή στάλθηκαν σε γκουλάγκ επί καθεστώς Στάλιν. Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα ματιά σε ένα θέμα για το οποίο δεν γνωρίζουμε πολλά.
Στο Ανεπιθύμητες στην Τεχεράνη, η Μίνα Κεσαβάρζ, επηρεασμένη από τη νεαρή Αζάρ που ζει μόνη της στην Τεχεράνη, αποφασίζει να εξετάσει τη δική της ζωή και διαπιστώνει ότι ο γάμος της τής στέρησε τη δυνατότητα να ζήσει μια ανεξάρτητη ζωή στο Ιράν. Αν και το ντοκιμαντέρ θα μπορούσε να δείξει περισσότερα για τη θέση της γυναίκας στην Τεχεράνη, επικεντρώνεται στην προσωπική ιστορία της σκηνοθέτιδος, αφήνοντας στην άκρη τις ιστορίες άλλων γυναικών που ξεκίνησε να διηγείται.
«Η κατάσταση για τις γυναίκες στο Ιράν είναι δύσκολη. Ευτυχώς υπάρχουν αρκετές ακτιβίστριες που παλεύουν για τα δικαιώματα των γυναικών» λέει η Μίνα Κεσαβάρζ, η οποία βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη.
«Το καθεστώς δεν θέλει να μένουμε μόνες μας, να σπουδάζουμε, να δουλεύουμε. Αλλά σας διαβεβαιώνω ότι υπάρχουν πολλές γυναίκες που σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο» προσθέτει.
Ο Πρέσβης του Μαντς Μπρίγκερ αποτελεί ένα απολαυστικότατο ντοκιμαντέρ που ρίχνει μια ματιά στην αφρικανική διπλωματία. Σε αυτό αγοράζει έναν τίτλο που σε μια νύχτα τον κάνει Αφρικανό διπλωμάτη, τον στέλνει σε μια ταραγμένη γωνιά της Αφρικής, όπου σκοπεύει να διαχειριστεί διαμάντια. Με χιούμορ και κριτική διάθεση ο Μ.Μπρύγκερ φτιάχνει ένα μοντέρνο ντοκιμαντέρ.
Τα ντοκιμαντέρ του Ισραηλινού σκηνοθέτη Εγιάλ Σιβάν αποτελούν μια ιδιαίτερη περίπτωση. Κι αυτό γιατί σε αυτά ο ντοκιμαντερίστας δεν καταθέτει την επίσημη στάση του Ισραήλ, αλλά κάνει ορατούς τους Παλαιστίνιους, παρουσιάζοντας τη δική τους πλευρά, ενώ καταγγέλλει τον μηχανισμό προπαγάνδας του ισραηλινού κράτους.
Πόσο δύσκολο είναι για έναν Ισραηλινό να μιλά για αυτά τα θέματα;
«Δουλειά του καλλιτέχνη δεν είναι να ακολουθεί τη στάση του κράτους, αλλά να προκαλεί τις θέσεις του. Αυτό σημαίνει το να είσαι ριζοσπαστικός: είναι η στιγμή που αντιμετωπίζεις τον κρατικό μηχανισμό» λέει. Με την κυβέρνηση του Ισραήλ «βρισκόμαστε σε πόλεμο» λέει ο σκηνοθέτης. «Δεν με συμπαθούν και δεν τους συμπαθώ. Ο καλύτερος θα κερδίσει».
Ο σκηνοθέτης επιμένει: «Η ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση δεν είναι μια τοπική σύγκρουση, αλλά ένα ευρωπαϊκό θέμα: σχετίζεται με τη στάση της Ευρώπης απέναντι στον ιουδαϊσμό και απέναντι στον αραβικό κόσμο».
Τι ρόλο παίζει το ντοκιμαντέρ μέσα στο πλαίσιο παρουσίασης της αλήθειας;
«Πιστεύω ότι το ντοκιμαντέρ προσπαθεί να βρει μια σύνδεση με τον πραγματικό κόσμο. Ο κόσμος, όμως, δεν αποτελείται μόνο από μία εικόνα, αλλά από πολλές διαφορετικές εικόνες. Στόχος του ντοκιμαντέρ είναι να μπορεί να δείξει διαφορετικές απόψεις, όχι μόνο μία. Οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι έχουν τη θέση τους στον κόσμο, επειδή η γλώσσα στα ντοκιμαντέρ είναι διαφορετική από τη γλώσσα της ισραηλινής ή της παλαιστινιακής κυβέρνησης» λέει.
Τονίζει, πάντως, ότι στόχος του δεν είναι να είναι αντικειμενικός. «Δεν μπορώ να είμαι αντικειμενικός, γιατί δεν θέλω. Μόνο αν έχεις δύναμη προσπαθείς να αποδείξεις ότι είσαι αντικειμενικός. Εγώ προτείνω την υποκειμενικότητά μου» επισημαίνει.
Τα ντοκιμαντέρ του δεν προβάλλονται κανονικά στη χώρα του, όπου το επίσημο κράτος στρέφεται εναντίον του, εξαιτίας του τρόπου που προσεγγίζει το παλαιστινιακό ζήτημα. Τα περισσότερα προβλήθηκαν μια-δυο φορές. Αν και δεν έχουν προβληθεί πολύ, γίνονται, ωστόσο, αντικείμενο ακαδημαϊκής μελέτης στο Ισραήλ.
Η τελευταία του ταινία μιλά για μια αρκετά ριζοσπαστική ιδέα: στο Κοινό κράτος, δυνητική συζήτηση (1) ακούγονται οι απόψεις πολλών Ισραηλινών και Παλαιστίνιων διανοουμένων, οι οποίοι απορρίπτουν την λύση των δύο κρατών και μιλούν για ένα κοινό κράτος. «Ξεκινώ από τον συλλογισμό ότι όλο το πρόβλημα ξεκινά από τη διαίρεση. Οπότε ζητώ να οραματιστεί ο κόσμος ένα νέο κράτος, όπου Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι θα ζουν αρμονικά» λέει ο Εγιάλ Σιβάν.
Ο σκηνοθέτης επέλεξε τη Θεσσαλονίκη για την πρεμιέρα της ταινίας του, λέγοντας ότι ήταν ο τρόπος του να ευχαριστήσει το Φεστιβάλ για αυτό το ντοκιμαντέρ. «Αν με ρωτούσαν αν θα προτιμούσα να δείξω το ντοκιμαντέρ μου εδώ ή στο Βερολίνο, εγώ θα επέλεγα τη Θεσσαλονίκη» δηλώνει.
Ο Εγ.Σιβάν αναφέρθηκε και στην ελληνική κρίση. «Οι Έλληνες γνωρίζουν ότι αυτή η κρίση για την οποία όλοι μιλούν, αποτελεί παράλληλα και μία ευκαιρία για απο-αποικιοποίησή της από την Ευρώπη. Η Δύση μπορεί να εγκατέλειψε τυπικά τις αποικίες εδώ και καιρό, ωστόσο η αποικιοκρατική νοοτροπία παραμένει. Όταν κάποιοι κάνουν λόγο για τεμπέληδες Έλληνες και Ισπανούς, μεταχειρίζονται επί της ουσίας έναν καθαρά αποικιακό λόγο. Αυτό που εγώ θεωρώ ιερό και που πρέπει πάση θυσία να διατηρηθεί είναι η ευρωπαϊκή ταυτότητα, με την ανθρωπιστική της έννοια και όχι με την εθνικιστική».
«Δεν θα πρέπει να ξεπουληθείτε στη Δύση» κατέληξε ο Εγιάλ Σιβάν.
Ο σκηνοθέτης δίνει την Πέμπτη masterclass στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης.
Οι ταινίες
Το Φιλί του Πούτιν ρίχνει μια ματιά στις πολιτικές διεργασίες στη Ρωσία επί διακυβέρνησης Πούτιν, μέσα από την ιστορία της νεαρής Μάσα, η οποία είναι εκπρόσωπος της φιλοκυβερνητικής νεολαίας Νάσι, μέχρι τη στιγμή που αρχίζει να αμφισβητεί τον ρόλο της Νάσι. Το ντοκιμαντέρ της Λίσε Μπιρκ Πέντερσεν είναι καλογυρισμένο και μέσα από συνεντεύξεις Ρώσων αντικαθεστωτικών και φιλοκυβερνητικών δείχνει τον τρόπο που λειτουργεί η «πουτινική» δημοκρατία στη σύγχρονη Ρωσία.
Στα Παιδιά του Γκουλάγκ ο Ρομέν Ικάρ παρουσιάζει ιστορίες παιδιών που γεννήθηκαν ή στάλθηκαν σε γκουλάγκ επί καθεστώς Στάλιν. Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα ματιά σε ένα θέμα για το οποίο δεν γνωρίζουμε πολλά.
Στο Ανεπιθύμητες στην Τεχεράνη, η Μίνα Κεσαβάρζ, επηρεασμένη από τη νεαρή Αζάρ που ζει μόνη της στην Τεχεράνη, αποφασίζει να εξετάσει τη δική της ζωή και διαπιστώνει ότι ο γάμος της τής στέρησε τη δυνατότητα να ζήσει μια ανεξάρτητη ζωή στο Ιράν. Αν και το ντοκιμαντέρ θα μπορούσε να δείξει περισσότερα για τη θέση της γυναίκας στην Τεχεράνη, επικεντρώνεται στην προσωπική ιστορία της σκηνοθέτιδος, αφήνοντας στην άκρη τις ιστορίες άλλων γυναικών που ξεκίνησε να διηγείται.
«Η κατάσταση για τις γυναίκες στο Ιράν είναι δύσκολη. Ευτυχώς υπάρχουν αρκετές ακτιβίστριες που παλεύουν για τα δικαιώματα των γυναικών» λέει η Μίνα Κεσαβάρζ, η οποία βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη.
«Το καθεστώς δεν θέλει να μένουμε μόνες μας, να σπουδάζουμε, να δουλεύουμε. Αλλά σας διαβεβαιώνω ότι υπάρχουν πολλές γυναίκες που σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο» προσθέτει.
Ο Πρέσβης του Μαντς Μπρίγκερ αποτελεί ένα απολαυστικότατο ντοκιμαντέρ που ρίχνει μια ματιά στην αφρικανική διπλωματία. Σε αυτό αγοράζει έναν τίτλο που σε μια νύχτα τον κάνει Αφρικανό διπλωμάτη, τον στέλνει σε μια ταραγμένη γωνιά της Αφρικής, όπου σκοπεύει να διαχειριστεί διαμάντια. Με χιούμορ και κριτική διάθεση ο Μ.Μπρύγκερ φτιάχνει ένα μοντέρνο ντοκιμαντέρ.
Newsroom ΔΟΛ
