Ενα από τα επιμέρους θέματα του συνεδρίου ήταν και “Οι διεκδικήσεις των αρχαιοτήτων που προέρχονται από κλοπές και παράνομες ανασκαφές των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής” και αφορούσε το θέμα της επιστροφής των αρχαιοτήτων, που περιήλθαν στην κατοχή του Γερμανικού Δημοσίου και σε ιδιωτικές συλλογές με κλοπές και παράνομες ανασκαφές, που πραγματοποίησαν τα στρατεύματα κατοχής, καθώς και της αποζημίωσης για τις ζημιές που προκάλεσαν στις αρχαιότητες στη διάρκεια της κατοχής.
Το θέμα αυτό ποτέ δεν πήρε τη δημοσιότητα που πρέπει αν και είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Τόσο στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, όπως και μετά την απελευθέρωση, οι 16 έφοροι και 11 επιμελητές αρχαιοτήτων προπάντων οι εξέχοντες Χρήστος Καρούζος (ακαδημαϊκός, διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου) και ο Μαρίνος Καλλιγάς (έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, κατόπιν διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης) κατέγραψαν σε μια μελέτη τις αρπαγές των αρχαιοτήτων από τα μουσεία από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής και το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο στην Ελλάδα, το οποίο συνέχισε τις εργασίες του, όπως και προπολεμικά με διευθυντή τον αρχαιολόγο Βάλτερ Μπρέντε, φανατικό ναζί, βαθμοφόρο του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος. Η έκθεση της επιτροπής εκδόθηκε (1946) στο Εθνικό Τυπογραφείο, από το τότε υπουργείο Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας, στο οποίο υπαγόταν η Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Ιστορικών Μνημείων, με τίτλο «Ζημίαι των Αρχαιοτήτων εκ του Πολέμου και των Στρατών Κατοχής».
Αυτή η μελέτη- έκθεση αποτελεί βασική πηγή για την ιστορική και αρχαιολογική έρευνα για τις κλοπές και τις καταστροφές των αρχαιοτήτων της περιόδου εκείνης. Έκτοτε όλοι οι υπουργοί Πολιτισμού των ελληνικών κυβερνήσεων, ή αγνοούν αυτό το γεγονός, ή αδιαφορούν, ή δεν θέλησαν ποτέ να διαταράξουν τις σχέσεις των δύο χωρών, με την υποβολή σχετικού αιτήματος για την επιστροφή των αρχαιοτήτων. Όμως όπως πάγιο αίτημα του ελληνικού λαού είναι να επιστρέψουν στην πατρίδα τους τα γλυπτά του Παρθενώνα, το ίδιο αίτημα πιστεύω πως πρέπει να δοθεί και για την επιστροφή στην κοιτίδα τους των αρχαιολογικών θησαυρών που εκλάπησαν κατά την διάρκεια της κατοχής. Είναι στις προθέσεις μου να αγωνιστώ για να γίνει αυτό πραγματικότητα όσο και όσους αν “ενοχλεί” αυτός μου ο αγώνας. Θυμάμαι πως όταν μιλούσα για τα ελληνικά πετρέλαια και το φυσικό αέριο με θεωρούσαν γραφικό ή ονειροπόλο. Το αποτέλεσμα με δικαίωσε. Το ίδιο θα συμβεί και τώρα.
Κυριάκος Βελόπουλος
πηγή
