Πέμπτη 1 Μαρτίου 2012

Η ιστορία του Συρτού ή Καλαματιανού

Ο Συρτός ή Καλαματιανός είναι ο πιο γνωστός παραδοσιακός χορός που χορεύεται σ' ολόκληρη την Ελλάδα, απ' όλους τους Έλληνες, µε μικρές παραλλαγές στις διάφορες περιοχές. Φαίνεται πως είναι ο αρχαίος «όρµος», όπως τον ονομάζει ο Λουκιανός και προέρχεται από πολύ παλιά εποχή. Κι αυτό,  γιατί οι απεικονίσεις χορών σε διάφορα αρχαία αγγεία και τοιχογραφίες έχουν πολλά από τα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα.

Μαρτυρία επίσης για την αρχαία καταγωγή του συρτού χορού µας δίνει και η επιγραφή του 1ου µ.χ. αιώνα από θρησκευτικό πανηγύρι στη Βοιωτία, στο ιερό του Απόλλωνος που βρισκόταν στο όρος Πτώο κοντά στην Κωπαΐδα. Η μαρμάρινη αυτή επιγραφή, που στήθηκε προς τιμή κάποιου Επαμεινώνδα, αναφέρει τα εξής: «τάς πατρίους ποµπάς μεγάλας και την των συρτών πάτριων όρχησιν θεοσεβώς ετετέλεσε».


Η λέξη λοιπόν «πάτριο» μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι συρτοί χοροί υπήρχαν πολύ πιο μπροστά από τον 1ο αιώνα και κληροδοτήθηκαν στους αρχαίους προγόνους µας απ' τους πατέρες τους. Τέλος, βλέπουμε ότι η επιγραφή αναφέρεται σε πολλούς συρτούς χορούς, κάτι δηλ. που συναντάμε και σήμερα σ' ολόκληρη την Ελλάδα.

Σχετικά µε την προέλευση της λέξεως Καλαματιανός, που την συναντάμε στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας, γιατί ο χορός έχει κι άλλα ονόματα όπως συρτός, ίσιος κλπ, πολλοί πιστεύουν πως ονομάστηκε έτσι από την πόλη της Καλαμάτας, όπως συμβαίνει και µε πολλούς άλλους Νεοελληνικούς χορούς  που πήραν το όνομά τους απ' την περιοχή που χορεύονται (Πωγωνίσιος, Ζαγορίσιος, Κρητικός). Εάν όμως προσέξουμε τα λόγια του τραγουδιού που συνοδεύουν το χορό τα πράγματα παρουσιάζονται διαφορετικά «Κι αν πας στην Καλαμάτα κι ερθείς µε το καλό, φέρε µου ένα μαντήλι να δέσω στο λαιμό». Μιλάει λοιπόν το τραγούδι για μεταξωτό μαντήλι που ζητάει κάποια να της φέρει ο καλός της αν τύχει και πάει στην Καλαµάτα, το περίφημο της εποχής εκείνης βιοτεχνικό κέντρο στην επεξεργασία μεταξιού, και γυρίσει πίσω µε το καλό. Τα λόγια αυτά του τραγουδιού µας βεβαιώνουν απόλυτα πως ο χορός αυτός δεν χορευόταν µόνο στην Καλαµάτα αλλά και σ' άλλες περιοχές της Ελλάδας. Πιστεύω λοιπόν πως ο Καλαματιανός πήρε το όνομά του όχι απ' την πόλη της Καλαμάτας, αλλά απ' τα λόγια του χορού που αναφέρονταν στο μεταξωτό μαντήλι, ιερό σύμβολο κάθε παραδοσιακής γαμήλιας τελετής, και που αποτελούσαν ένα από τα πιο συνηθισμένα τραγούδια.


Τα βασικά του βήματα είναι 12 και χορεύονται συγχρόνως απ' όλους τους χορευτές. Μόνον ο πρώτος χορευτής, ο κορυφαίος, αυτός δηλ. που σέρνει το χορό, κάνει πολλές παραλλαγές φιγούρες, όπως π.χ. στροφές, πηδήματα, ψαλίδια, καθίσματα κλπ. Όταν όμως ο χορός παρουσιάζεται από οργανωμένο χορευτικό συγκρότημα ή από μαθητές σχολείων για χορευτική επίδειξη, τότε όλες οι παραλλαγές του χορού εκτελούνται συγχρόνως από όλους τους χορευτές. Η λαβή των χεριών γίνεται απ' τις παλάμες. Αρχική θέση είναι η προσοχή, µε μικρή στροφή ολόκληρου του σώματος προς τα δεξιά. Η μουσική του Καλαματιανού είναι το μέτρο των 7/8.


Πηγή


                                            Πελοπόννησος - Καλαματιανός

Ο καλαματιανός, είναι ένας συρτός χορός που χορεύεται σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, διαφοροποιούμενος ελάχιστα, σε ότι αφορά το ύφος του και το ρυθμό. Το χορευτικό του μοτίβο απαρτίζεται από 12 κινήσεις που χορεύονται συγχρόνως απ’ όλους τους χορευτές. και επαναλαμβάνονται σ’ όλη τη διάρκεια του χορού, στρωτά για τις γυναίκες και λίγο πιο πηδηχτά για τους άνδρες.

Μόνο ο πρωτοχορευτής μπορεί να παραλλάζει τα βασικά βήματα του χορού, συνήθως με μια στροφή δεξιά. Ο συρτός φαίνεται πως προέρχεται από την αρχαία εποχή. Σχετικά με την προέλευση της ονομασίας του φαίνεται πως οφείλεται στα λόγια του τραγουδιού «σαν πας στην Καλαμάτα…» με αναφορά στο μαντήλι, ιερό σύμβολο κάθε παραδοσιακής γαμήλιας τελετής.

Τα βήματα του Καλαματιανού είναι τα εξής:



1:  Το δεξιό πόδι, βήμα δεξιά
2:  Το αριστερό πόδι βήμα αριστερά.
3:  Το δεξιό πόδι βήμα δεξιά.
4:  Το αριστερό πόδι βήμα δεξιά
5:  Το δεξιό πόδι βήμα δεξιά.
6:  Το αριστερό, δεξιά με δάχτυλα στο κέντρο.
7:  Το δεξί πόδι δεξιά, με δύναμη.
8: Το αριστερό με βήμα δεξιά, διασταυρώνεται με το δεξιό και πατά δυνατά στα δάχτυλα ενώ συγχρόνως γίνεται άρση του δεξιού πίσω, ελαφρώς λυγισμένου.
9:  Το δεξιό πόδι πατά πάλι δυνατά στη θέση του
10: Το αριστερό πόδι, βήμα αριστερά (αντίθετα)
11: Το δεξί με βήμα αριστερά διασταυρώτνεται με το αριστερό και πατά δυνατά στα δάχτυλά του, ενώ συγχρόνως γίνεται άρση του αριστερού πίσω, ελαφρώς λυγισμένου.
12 : Το αριστερό πατά δυνατά στη θέση του και γίνεται ελαφριά άρση του δεξιού.

Τα υπόλοιπα βήματα που διακρίνονται στο σχήμα, είναι οι παραλλαγές που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο πρωτοχορευτής για να ποικίλει τον χορό του.
  



Πηγή